Iskelmä: Извините, вы Амадеус Лундбери?Iskelmä: Anteeksi, oletko Amadeus Lundberg?
– Извините, Вы Амадеус Лундбери?
Бабушка смотрела на меня как на полубога. Казалось, она готова была раствориться от счастья. А я глупо улыбался. Льстило, что старушка приняла меня за короля танго. С другой стороны, iskelmä не вызывала во мне большой страсти…
– Anteeksi, oletko Amadeus Lundberg?
Eräs rouva katsoi minua ikään kuin olisin puolijumala. Hän oli aivan hurmiossa. Hymyilin typerästi. Oli hauskaa, kun rouva ajatteli minun olevani tangokuningas. Tosin iskelmä ei herättänyt minussa kovin suurta intohimoa...
🎤 🪗 📺
…не вызывает и сейчас, но, стоит признать, она стала значительно ближе. В конце концов, после четверти века проживания в Финляндии я научился прислушиваться к этой музыке, причем настолько, что осмеливаюсь после пары кружек пива исполнить несколько песен в караоке. Друзья говорят, получается трогательно.
Что такое iskelmä? Это то, что начинаешь впитывать сразу после пересечения финской границы: вся эта «любовь при закате солнца на озере Каунисярви» словно встраивается в ДНК. Рожденными здесь эти вайбы впитываются с молоком. Даже самый отъявленный металлюга в моменты душевных переживаний нет-нет да и пустит слезу под «Лапландское лето» Весы-Матти Лойри (Vesa-Matti Loiri).
Перевести iskelmä на русский невозможно. Это уникальное финское музыкальное явление, включающее в себя и танго, и вальс, и фокстрот, и национальную хумппу, и даже рок-н-ролл — то есть, все жанры, которые звучат на столь популярных за пределами третьего кольца танцевальных вечерах lavatanssit. Кстати, зарабатывают большинство исполнителей iskelmä именно на этих мероприятиях: когда начинают свое выступление звезды, в зале становится яблоку негде упасть.
...eikä herätä nytkään, mutta pakko myöntää – se on tullut minulle paljon läheisemmäksi. Loppujen lopuksi neljännesvuosisadan Suomessa asumisen jälkeen olen oppinut pitämään tästä musiikista niin, että uskallan jopa vetää muutaman kappaleen karaokessa parin paukun jälkeen. Kaverit ovat kehuneet vetojani koskettaviksi.
Mikä iskelmä onkaan? Sen alkaa aistia heti kun on tullut Suomeen: kaikkea sitä ”rakkautta iltaruskossa Kaunisjärven rannalla” - siihen kiintyy mikroskooppisella tasolla. Suomalaisilla tämä on synnynnäistä. Vesa-Matti Loirin "Lapin kesä" saa jopa kaikkein vannoutuneimman hevarin vuodattamaan liikutuksen kyynelen jos toisenkin.
Sanaa iskelmä on mahdoton kääntää venäjäksi. Iskelmä on omaa luokkaansa oleva suomalainen musiikki-ilmiö, johon kuuluu tangoa, valssia, foksia, humppaa ja jopa rock and rollia, eli kaikkia niitä genrejä, jotka soivat kehä III:n ulkopuolella niin suosituissa lavatansseissa. Useimmat iskelmälaulajat tienaavat juuri tanssilavakeikoilla: tähtiartistit vetävät tanssilattiat yleensä täyteen.
– Ты знаешь, кто поет “Jos et sä soita”? - спросила у меня как-то знакомая, переехавшая в Финляндию из Туркменистана. - У нас там на скважинах работали финны. Они каждый вечер по сто раз слушали эту песню и очень душевно подпевали!
Так я узнал, кто такая Анна Хански (Anna Hanski) – информация о суперпопулярной исполнительнице 90-х добралась до меня аж через туркменские пески. Еще раньше я выяснил, как много для финской культуры и идентичности значат Катри Хелена (Katri Helena) и Паула Койвуниеми (Paula Koivuniemi), не говоря уже о таких глыбах как Олави Вирта (Olavi Virta) и Юкка Куоппамяки (Jukka Kuoppamäki).
Мне, человеку, выросшему на битлах, пост-панке и инди, iskelmä казалась немного банальной и недостаточно изощренной. Но затем случилось чудо. Наступила эпоха Яри Силланпяя (Jari Sillanpää). Всенародная любовь к этому харизматичному певцу затронула и вашего покорного слугу – в моей музыкальной коллекции появился его первый компакт-диcк. Этот альбом стал самым продаваемым за всю историю Финляндии, а композиция «Satulinna» признана самой популярной iskelmä-песней.
Современная iskelmä стала попсовее. Может, поэтому я к ней стал благосклоннее, чем раньше. Или это возраст? Меланхолия и минор, которыми насквозь пропитаны даже самые оптимистичные песни, легче заходят человеку с жизненным опытом. Сидишь, бывало, погруженный в глубокие мысли о вечном: судьба, бездонный космос, инфляция, коронавирус... и вдруг возникает непреодолимое желание поставить Кари Тапио (Kari Tapio), который, как всемогущий повелитель морей Посейдон успокаивает волнения: «После шторма всегда хорошая погода — я это, наконец-то, понял», – выводит он своим бархатным голосом, и ему хочется верить.
– Tiedätkö, kuka laulaa "Jos et sä soita"? – eräs Turkmenistanista Suomeen aikoinaan muuttanut tuttavani kysyi minulta kerran. - Meillä oli suomalaisia työskentelemässä kaivoilla. He kuuntelivat tätä kappaletta aina kerta toisensa jälkeen joka ilta ja lauloivatkin mukana hienosti!
Näin sain tietää Anna Hanskista – 90-luvulla supersuositusta iskelmälaulajasta. Vielä aiemmin sain tietää, kuinka paljon Katri Helena ja Paula Koivuniemi merkitsevät suomalaiselle kulttuurille ja identiteetille, puhumattakaan Olavi Virran ja Jukka Kuoppamäen kaltaisista suomalaisen iskelmämusiikin jättiläisistä.
Minusta, joka vartuin kuunnellen Beatlesia, post-punkia ja indietä, iskelmä kuulosti alkuun hieman arkiselta eikä tarpeeksi hienostuneelta. Sitten tapahtui ihme: alkoi Jari Sillanpään aikakausi. Kansa rakastui tämän karismaattisen artistin musiikkiin enkä itsekään ole säästynyt siitä – minunkin levykokoelmani täydentyi hänen esikoisalbumillaan. Tästä albumista onkin tullut kaikkien aikojen myydyin levy Suomessa ja Satulinna-kappaleesta suosituin iskelmä.
Nykyään iskelmä on popimpaa. Ehkä siksi suhtaudun iskelmään tänään paljon suotuisammin kuin ennen. Vai voiko syynä olla ikä? Melankolia ja molli, jotka maustavat kaikkein optimistisimpiakin suomalaisia kappaleita, taitavat iskeä enemmän ihmiseen, jolle on kertynyt elämänkokemusta.
Joskus, kun istuu vaipuneena syviin ajatuksiin kohtalosta, pohjattomasta avaruudesta, inflaatiosta, koronasta, tulee yhtäkkiä vastustamaton halu laittaa soimaan Kari Tapiota, joka aivan kuin antiikin meren jumala Poseidon rauhoittaa kaikki myrskyt ja tuulet: ”Myrskyn jälkeen on poutasää. Vihdoin oon sen saanut ymmärtää”, hän vetää samettisella äänellään niin, ettei siihen voi olla uskomatta.
🎤 🪗 📺
– Нет, я не Амадеус, - мой ответ разочаровал бабушку, но она явно не хотела быть разочарованной.
– Не может быть. Это же вы! Признайтесь!
– Хорошо, это я, только никому не говорите, о’кей?
– Договорились! – сказала она и подмигнула. Я тоже ей подмигнул и направился летящей походкой по своим делам, купаясь в лучах чужой славы. С тех пор, когда меня спрашивают об отношении к iskelmä, я скромно отвечаю: «Однажды я был звездой этой музыки»…
– Ei, en ole Amadeus, - vastaukseni tuotti rouvalle pettymyksen, eikä hän halunnut olla pettynyt.
– Ei voi olla totta. Sinähän se olet, myönnä pois!
– Okei, se olen minä. Ethän vain kerro kenellekään?
– Sovittu! - Hän sanoi ja hymyili. Minä hymyilin vastaan ja jatkoin omille asioilleni kylpien toisen henkilön maineen kukkuloilla. Tästä lähtien, kun minulta kysytään, miten suhtaudun iskelmään, vastaan vaatimattomasti: ”Satuin aikoinani olemaan iskelmätähti…
