Финны — музыкальная нация. В пересчете на душу населения в Финляндии больше музыкальных кружков и школ, чем в любой другой стране мира. Впервые маленькие финны знакомятся с музыкой еще во младенчестве во время популярнейших занятий для малышей – «мускари», куда мамы приводят детей.
Потом начинаются уроки музыки в школах, где у каждого есть возможность попробовать практически любой музыкальный инструмент и найти себе жанр по душе, дальше следуют участие в хоре, школьные концерты, музыкальные спектакли, первые репетиции с собранной наспех группой… До музыкального Олимпа добираются немногие, но попробовать свои силы успевают все желающие: студию, оборудованную всем необходимым для музицирования и звукозаписи, можно найти не только в подростковом клубе, но и, например, в крупной библиотеке.
Неудивительно, что в стране, где так сильно любят музыку, ежегодно выходит огромное количество книг, так или иначе посвященных этой теме. В эту подборку вошли некоторые из них.
Suomi on musiikkikansaa. Suomessa on asukasta kohden enemmän musiikkikoulutusta kuin kenties missään muussa maassa. Pienet suomalaiset saavat ensimmäisen kosketuksensa musiikkiin jo vauvaikäisenä muskarissa, sen jälkeen tulevat koulun musiikkitunnit, missä kaikki voivat kokeilla erilaisia soittimia ja valita niistä mieluisimman.
Aikuiset suomalaiset laulavat kirkkokuoroissa, teinit osallistuvat koulukonsertteihin ja erilaisiin esityksiin. Vaikka musiikin huipulle pääsevät vain harvat, monet kuitenkin saavat mahdollisuuden kokeilla siipiään amatöörimuusikkona, vaikka kirjaston tai nuorisotalon musiikkihuoneessa.
Suomalaiset rakastavat musiikkia ja se näkyy myös kirjakauppojen hyllyissä - joka vuosi ilmestyy valtava määrä kirjoja, joiden aiheena on musiikki. Esitämme tässä muutaman näistä kirjoista.
Всегда курил сигару — Ян Сибелиус глазами современниковAina poltti sikaria — Jean Sibelius aikalaisten silmin
Невозможно говорить о финской музыке и не упомянуть Сибелиуса. О финском композиторе написаны, без преувеличения, километры текста, однако Веса Сирен вносит свою лепту в исследование жизни великого финна, рассказывая о нём словами современников. «Всегда курил сигару — Сибелиус глазами современников» – это сборник высказываний о композиторе тех людей, которые с ним были знакомы или были его друзьями. Это полифонический текст, в котором свой голос в общий хор вплетают поколения родственников, журналисты, критики, слуги, друзья и соседи. Журналист Веса Сирен – обладатель премии Finlandia, высшей литературной награды страны, за лучшую научно-популярную книгу.
On mahdotonta puhua suomalaisesta musiikista ja olla mainitsematta Sibeliusta. Hänestä on kirjoitettu vuosien varrella hyllymetreittäin kirjallisuutta monilla eri kielillä. Vesa Sirén tuo oman panoksensa tutkimukseen kertomalla alaotsikon mukaisesti Sibeliuksesta sitaattien avulla. Sitaatit ovat peräisin henkilöiltä, jotka ovat tunteneet tai tavanneet Sibeliuksen tämän eläessä. Aina poltti sikaria on moniääninen kokonaisuus, jossa kerrontavuoron saavat sukulaiset monessa polvessa, toimittajat, kriitikot, palvelijat, ystävät ja kylänmiehet. Vesa Sirén on Tieto-Finlandian voittaja ja hänen tekstinsä on nautinnollista luettavaa.
Алекси Лайхо – гитара, хаос и контрольAlexi Laiho: Kitara, Kaaos ja Kontrolli
Неоднократно возглавлявший списки лучших соло- и метал-гитаристов Алекси Лайхо, фронтмен рок-группы Children of Bodom, скончался в прошлом году в возрасте 41 года. Всего за год до его смерти вышла биография Петри Силаса «Гитара, хаос и контроль», рассказывающая о том, как Лайхо стал одним из лучших «тяжелых» гитаристов в мире. Путь на вершину для Лайхо был омрачен типичными атрибутами жизни рок-звезды – наркотиками и в особенности алкоголем, который в итоге и стал причиной его смерти. Биография раскрывает и другие подробности жизни известного музыканта, в частности, рассказывает о том, как Лайхо лечился от психоза, вызванного перегрузками и спиртным, и даже о том, как он в какой-то момент пытался совершить самоубийство.
Книга заканчивается на позитивной ноте, описывая музыканта, который сумел в итоге побороть своих демонов и исполнил мечту детства — стать лучшим гитаристом в мире. Увы, читатель уже знает, что окончание истории вовсе не такое радужное. Несвятая троица – секс, наркотики и рок-н-ролл – зачастую вовсе не расширяет горизонты жизни, а завершает её гораздо раньше срока.
Alexi Laiho, laulaja-kitaristi ja Children of Bodom-yhtyeen perustajajäsen, joka oli useamman kerran valittu maailman parhaaksi metallikitaristiksi, kuoli viime vuonna vain 41 vuoden ikäisenä. Edellisenä vuonna ilmestyi Petri Silaksen kirjoittama Laihon elämäkerta, joka kertoo Laihon tiestä raskaan musiikin huipulle ja ongelmista, jotka varjostivat tätä tietä. Monen muun rock-tähden tavoin Laiho käytti huumeita ja alkoholia osana vauhdikkaana kiertue-elämäänsä. Silas kertoo muusikon omalla äänellä, miten rankka keikkailu oli syynä henkilökohtaiseen pahoinvointiin ja lopulta johti psykoosiin ja jopa itsemurhayritykseen.
Silaksen kirja saa onnellisen lopun: vuonna 2019 Alexi Laiho on kukistanut demoninsa ja toteuttanut lapsuusajan haaveensa: hänet on valittu useasti maailman parhaimmaksi metallikitaristiksi. Lukija valitettavasti tietää, ettei tarina lopu tähän. Sex, drugs and rock'n'roll - tämä epäpyhä kolminaisuus useimmiten ei ole ainoastaan osa vauhdikasta taiteilijaelämää, vaan myös sen loppu.
Запретные диски – 100 лет музыкальной цензурыKielletyt levyt: Sata vuotta musiikin sensuuria
Пока существует музыка, существуют и люди, которые хотят её запретить. Причины могут быть самыми разными – от национальности и вероисповедания певца до «неправильного» содержания текстов. На музыку нападали с Библией и Кораном, в опале оказывались такие жанры, как джаз, рок и панк, направленные, конечно же, исключительно на моральное разложение молодежи и сотрясание общественных устоев. Зачастую цензуру можно было объяснить нежеланием по-настоящему вникнуть в суть того или иного жанра, и возникшими вследствии этого предрассудками. В то же время на продажу пластинок, кассет или компакт-дисков ограничения и запреты никак не влияли, даже наоборот.
Известный финский музыкальный журналист Яке Нюман выпустил книгу «Запретные диски», посвященную музыкальной цензуре как в Финляндии, так и за рубежом. Нюман много лет вел радиопередачи о музыке, и он прекрасно владеет своей темой. В основном книга рассматривает расцвет популярности поп- и рок-музыки на Западе, и отдельные главы посвящены цензуре в Финляндии. В руках журналиста, например, оказались списки подлежащих цензуре имен и композиций из Финляндии, которые составляла в свое время общественная телерадиокомпания Yle.
Niin kauan kuin musiikkia on ollut, on ollut myös tahoja, jotka ovat halunneet kieltää sitä. Oli syynä sitten vääränlainen maailmankatsomus, väärä rotu tai vääränlainen sisältö, vastustajia on aina löytynyt. Milloin musiikkia on lyöty Raamatulla, milloin Koraanilla, milloin jollain muulla. Milloin jazz, milloin rock, milloin punk on ollut rappeuttamassa nuorison moraalia, milloin vallitsevaa yhteiskuntajärjestystä. Useimmille sensuurille löytyy yhteinen nimittäjä: tietämättömyys ja siitä johtuvat ennakkoluulot. Mutta levymyyntiin radiosoittorajoitteet ja moraalittomuussyytökset eivät suinkaan aina ole vaikuttaneet, monesti pikemminkin päin vastoin.
Pitkän linjan musiikkitoimittaja Jake Nyman on koonnut kattavan kirjan musiikin sensuroinneista Suomessa ja muualla. Kielletyt levyt: Sata vuotta musiikin sensuuria keskittyy suurimmalta osin länsimaiseen populaarimusiikkiin, jazzin ja rockin nousuun, Elvis Presleyyn ja Beatlemaniaan. Suomessa hän on saanut käsiinsä Yleisradion sisäistä kirjeenvaihtoa kotimaisiin radiorajoituksiin liittyen.
Популярная музыка из ВиттулыPopuläärimusiikkia Vittulajänkältä
Включив в наш список роман Ниеми, мы немного схитрили. Дело в том, что Микаэль Ниеми, несмотря на свою финскую фамилию, формально является шведским писателем. Но раз уж он вырос на границе Швеции и Финляндии в семье, где говорили на меянкиели, то есть на финском диалекте, и жил в местечке с говорящим финским названием Виттулаянка, что в переводе означает «Сучье болото», то, приписав ему финские корни и включив в нашу подборку, мы не сильно грешим против истины.
«Популярная музыка из Виттулы» вышла из печати двадцать лет назад, но своей актуальности не утратила, потому что это роман о детстве, а детство – это состояние души и время над ним не властно. Деревенские мальчишки Матти и Ниила растут в унылой шведской глуши, где всех развлечений – разве что напиться и попариться в сауне. Они, конечно же, мечтают как можно быстрее вырасти и уехать. Их волшебной тропкой к свободе становятся пластинки с рок-н-роллом, голоса Элвиса и «битлов», под которые друзья неумолимо взрослеют.
«Популярная музыка из Виттулы» – невероятно смешная книга, без тоскующей ностальгии, полная подростковых приключений, вроде встреч с чертовщиной на болотах, и вместе с тем пронзительно нежная, пусть и полная похабщины. Рассказчик любит свое Сучье болото, пусть и покинул его давным-давно, и в его книге любовь, нежность и рок-н-ролл – вещи неразделимые.
Mikael Niemi on ruotsinkielinen kirjailija, joka on kotoisin Pajalan kansanomaisesti Vittulaksi kutsutusta osasta. Hänen isänsä oli meänkieltä eli suomen murretta puhuva poliisi ja hänen äidinäitinsä oli saamelainen, eli voidaan olettaa, että kirjailijaa omaa edes jonkinnäköisiä suomalaisia juuria ja täten voidaan hävyttömästi liittää hänet tähän kirjaraatiin.
Populäärimusiikkia Vittulajänkältä on ilmestynyt yli 20 vuotta sitten, mutta se on edelleen ajankohtainen, koska tämä kirja kertoo lapsuudesta ja aikuistumisesta, ja nämä aiheet ovat ikuisia. Parhaat ystävät Matti ja Niila asuvat pohjoisessa syrjäisessä pikkukylässä, missä ei ole muuta tekemistä, kun saunominen ja ryyppääminen. Molemmat tietenkin haluavat lähteä sieltä pois niin pian kuin mahdollista. Elämä saa uuden käänteen, kun pojat saavat käsiinsä Beatlesin levyn — siitä alkaa tie vapauteen ja aikuisuuteen.
Populäärimusiikkia Vittulajänkältä on humoristinen ja hillitön kuvaus siitä, millaista oli kasvaa nuoreksi mieheksi syrjäisessä Ruotsin kolkassa. Kertomus on täynnä hurjia seikkailuja ja jopa yliluonnollisia tapaamisia, mutta pohjimmilta kyse on rakkaudesta ja jopa hellyydestä, joka paistaa rivien välistä. Kertoja rakastaa Vittulanjänkkää, vaikka se on jäänyt kauas taakse, ja tässä tapauksessa rakkaus ja rock’n’roll kulkevat käsi kädessä.
