Мечты и реальность – социальные классы в финской культуре отношений и любвиUnelmat ja todellisuus – luokka suomalaisessa parisuhde- ja rakkauskulttuurissa
Kuva: Jonathan Borba @jonathanborba. Unsplash
В Финляндии, как и во всем мире, существует множество способов классификации людей. Область и регион по-прежнему важны. Государственные языки страны – финский и шведский – создают мощную основу для идентичности. Жизнь в деревне или в городе во многом определяет представление о себе. Пол, возраст и уро-вень образования также делят людей на разные группы. Варианты классификаций многочисленны, и они пере-секаются между собой.
В то же время Финляндия является классовым обществом, хотя и не в столь ярко выраженной форме, как, скажем, Франция или Англия. У финского классо-вого общества есть четыре характерные черты. Во-первых, большинство финнов принадлежат к среднему классу. Сейчас на его долю приходится шестьдесят три процента населения. Во–вторых, пополнение среднего класса произошло за счет класса рабочего. Только треть населения относится к рабочему классу. Третьим важным изменением стало сокращение количества предпринимателей. В настоящее время предприни-матели составляют пятнадцать процентов, из которых менее трех процентов – фермеры. Четвертая характе-ристика – гендерный разрыв. Доля женщин в среднем классе увеличилась, а в рабочем уменьшилась. Так что рабочий класс стал после этого «более мужественным».
Suomessa on monenlaisia tapoja luokitella ihmisiä, kuten kaikkialla maailmassa. Kotiseutu ja maakunta ovat edelleen tärkeitä. Maan kansalliskielet suomi ja ruotsi tuottavat vahvoja identiteettejä. Asuminen maaseudulla tai kaupun-gissa määrittää monen omakuvaa. Myös sukupuoli, ikä ja koulutustaso jakavat ihmisiä eri ryhmiin. Luokituksia on tarjolla runsaasti ja ristikkäisesti.
Suomi on myös luokkayhteiskunta, vaikka ei yhtä jyrkkä-rajainen kuin vaikkapa Ranska tai Britannia. Suomea luokkayhteiskuntana leimaa neljä ominaispiirrettä. Ensin-näkin suurin osa suomalaisista kuuluu keskiluokkaan. Sen osuus on nyt 63 prosenttia väestöstä. Toiseksi, keski-luokkaistuminen on tapahtunut työväenluokan kustan-nuksella. Enää kolmannes kansasta kuuluu työväenluok-kaan. Kolmas tärkeä muutos on ollut yrittäjäväestön vähentyminen. Yrittäjiä on nyt 15 prosenttia, ja heistä maanviljelijöitä on enää alle kolme prosenttia. Neljäs ominaispiirre liittyy sukupuolijakautumaan. Naisten osuus keskiluokassa on kasvanut ja työväenluokassa vähentynyt. Työväenluokka on siis jälleen ”miehistynyt”.
***
Классовый статус определяет условия жизни отдельных индивидов и семей, особенно с точки зрения здоро-вья, образования и увлечений. Угроза безработицы и уровень заработной платы также все еще опре-деляется классовым статусом. Это деликатные вопросы в финском обществе. Мы не любим говорить о них. Однако классы влияют на дружеское окружение и на то, с кем вы создаете пары.
Даже если отношения двух людей основаны на влюбленности, в основе лежат подспудные классовые ожидания по отношению к образованию и состоятельности партнера. Любовь может преодолеть классовые границы, но тогда паре часто приходится сталкиваться с чуждыми и озадачивающими социаль-ными нормами классов друг друга.
Родители обычно не хотят, чтобы их дети скатывались по социальной лестнице. Мнение родителей имеет вес, особенно в союзах молодых людей. В высших социальных кругах родители особенно тщательно следят за тем, не представляет ли влюбленность чада опасности для социального статуса семьи.
Например, если в его партнерах появляется заключен-ный, наркоман или женщина, которая размещает собственные снимки порнографического характера в Интернете, это может представлять угрозу для семьи среднего или высшего класса. Низшие классы не имеют социального статуса, который они могли бы потерять, и поэтому часто более либеральны, когда дело доходит до брака детей.
Luokka-asema määrittää yksilöiden ja perheiden elämän ehtoja erityisesti terveyden, koulutuksen ja harrastusten suhteen. Myös työttömyyden uhka ja ansiotulojen taso jakaantuvat yhä luokka-aseman mukaan. Nämä ovat arkaluontoisia asioita suomalaisessa yhteiskunnassa. Niistä ei mielellään puhuta.
Luokat kuitenkin vaikuttavat siihen, ketkä kuuluvat ystäväpiiriin ja keiden kanssa pariudutaan. Vaikka parisuhde perustuisi kahden ihmisen väliseen rakastumiseen, taustalla vaikuttavat silti piilotetut odotukset puolison luokka-, koulutus- ja varakkuustasosta. Rakkaus voi syttyä yli luokkarajojen, mutta silloin osapuolet usein kohtaavat toistensa kautta vieraan ja haastavan sosiaalisen normiston.
Vanhemmat eivät yleensä halua lastensa putoavan luokkaportaita alaspäin. Vanhempien mielipiteillä on var-sinkin nuoruuden liitoissa painoarvoa. Erityisesti ylemmissä yhteiskuntaluokissa vanhemmat ovat tarkkoja siitä, onko lapsen rakastuminen riski perheen sosiaaliselle statukselle.
Jos lapsen kumppani on esimerkiksi vanki, huumeiden käyttäjä tai itsestään pornokuvia netissä levittävä nainen, se voi olla uhka keski- tai yläluokan perheelle. Alemmilla luokilla ei ole sosiaalista statusta menetettävänä ja siksi siellä ollaankin usein vapaamielisempiä lasten naimapuu-hien suhteen.
***
В Финляндии наиболее распространены партнерства в пределах собственного класса. Такие союзы как правило самые длительные. Это противоречит финской идее всеобщего равенства. Финны считают, что хорошим человеком может быть любой: повар, врач, сантехник, инженер, парикмахер, учитель. Но на практике, например, женщина-медик боится, как ее родители и друзья отреагируют на её партнера водопроводчика. С другой стороны, кандидата, который кажется слишком уж хорошим, могут отвергнуть из-за собственного чувства неполноценности.
Наш образ жизни и окружение влияют на то, кто на ком женится. И когда пара оказывается вместе, это не просто взаимное оценивание, в этот процесс включены также их близкие и родные. Вопросов, где требуется притирка, может быть много. Например, вкусы и отношение к деньгам могут быть очень разными у людей из разных слоев общества.
С другой стороны, классовые границы все же нарушаются, сознательно и бессознательно. Равенство лежит в основе финского общества. А что может быть лучше любви для уничтожения различий?
Parisuhteita solmitaan Suomessa eniten oman luokan sisällä. Sellaiset liitot myös kestävät parhaiten. Tämä on vastoin suomalaisten tasa-arvo-ajatusta. Suomalaiset ajattelevat, että kuka tahansa voi olla hyvä tyyppi: kokki, lääkäri, putkimies, insinööri, kampaaja, opettaja. Mutta käytännössä kuitenkin esimerkiksi lääkärinainen pelkää, miten hänen vanhempansa ja ystävänsä suhtautuisivat putkimieskumppaniin. Toisaalta myös liian hienolta tun-tuva kumppaniehdokas voidaan oman alemmuudentunteen takia torjua.
Elämänpiirimme ja taustamme vaikuttavat siihen, kuka löytää puolisokseen kenet. Ja kun yhteen päädytään, kyse ei ole vain kahden kaupasta, vaan mukana tulevat kummankin lähiyhteisöt ja sukulaiset arvostuksineen. Yhteen sovitettavia asioita voi olla paljon. Esimerkiksi makumieltymykset ja suhtautuminen rahaan voivat olla eri taustoista tulevilla hyvinkin kaukana toisistaan.
Toisaalta luokkarajoja myös tietoisesti ja tiedostamatta rikotaan. Suomalaisen yhteiskunnan ytimessä on tasa-arvo. Ja mikäpä olisi rakkautta parempi tapa tasoittaa eroja.
